Τολστόι – ένας άνθρωπος του καιρού μας

Ο Λέων Τολστόι (1828-1910) είναι ο συγγραφέας μερικών από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όμως ο Τολστόι δεν αποκαλύπτεται μόνον μέσα από το έργο του και την κοινωνική του στάση και δράση. Το ανοικτό σε αναζητήσεις, το πρωτοποριακό και πάντα ανήσυχο πνεύμα του γινόταν αντιληπτό ακόμη και στις λεπτομέρειες της καθημερινής του ζωής. Μικρές ανθρώπινες συνήθειες που έναν αιώνα μετά παραμένουν επίκαιρες και συνυφασμένες με τη σύγχρονη αντίληψη της ζωής, όπως η διατροφή, η μετακίνηση, η ένδυση, η αισθητική αντίληψη της εικόνας κ.α.

Ο Τολστόι χορτοφάγος
Σε συνέντευξη που παραχώρησε το 1908 στο αμερικανικό περιοδικό Good Health, ο Τολστόι αποκάλυψε ότι έγινε χορτοφάγος το 1883. Η επιλογή αυτή ήταν η λογική συνέπεια της άποψής του για την ανήθικη φύση οποιασδήποτε βίας, ακόμη και για την απόκτηση τροφής. Το 1893 έγραψε μάλιστα ένα άρθρο «Το πρώτο βήμα», το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε ως πρόλογος στο βιβλίο «Η ηθική της διατροφής» του Howard Williams, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προώθηση της χορτοφαγίας στη Ρωσία και έγινε το πρώτο ρωσικό εγχειρίδιο για χορτοφάγους.

Ο Τολστόι οπαδός του normcore (μη στυλ)
Η άρνηση του Τολστόι να ακολουθήσει τις ενδυματολογικές επιταγές της τάξης του (ανήκε στην αριστοκρατία και είχε τον τίτλο του κόμη) καθοδηγείτο από το όραμα και την ανάγκη του να ξεπεραστούν οι ταξικές διαφορές. Ο Τολστόι δεν υπήρξε ο δημιουργός μιας νέας μόδας, αλλά η τάση το ένδυμα να μην καθορίζει ποιος ή τι είσαι χαρακτήρισε την εξέλιξη της ένδυσης σε όλη την διάρκεια του 20ου αι.

Ο Τολστόι τεχνίτης  
Ο Τολστόι ήθελε να μάθει ένα πραγματικό επάγγελμα και το 1884 διδάχθηκε την τέχνη του τσαγκάρη κι έφτιαχνε παπούτσια από δέρμα για τον εαυτό του και για όσους από τους φίλους του έκαναν παραγγελίες. Όμως τα παπούτσια που έραβε ήταν ακαλαίσθητα, και ούτε του ίδιου άρεζαν με αποτέλεσμα στις μεγάλες πεζοπορίες να φορά σανδάλια ή γαλότσες. Άλλωστε, για αυτό το πάθος του, οι φίλοι του τον κατηγορούσαν για ασυνέπεια επειδή χρησιμοποιούσε το δέρμα ζώων ήδη την εποχή που είχε γίνει χορτοφάγος.

Ο Τολστόι ποδηλάτης
Το 1895 ο Μοσχοβίτικος Όμιλος Ποδηλατιστών χάρισε στον Τολστόι ένα ποδήλατο Rover. Ο Τολστόι στα 67 του έμαθε να ποδηλατεί, δίδαξε στα παιδιά και τα εγγόνια του να ποδηλατούν και έγινε το πρόσωπο της νέας αθλητικής μόδας.

Ο Τολστόι, παρά την ηλικία του, αγαπούσε να ποδηλατεί κι όταν κάποτε τον ρώτησαν γιατί δεν προτιμά να ιππεύει ή να περπατά εξήγησε ότι κάποιες στιγμές έχει ανάγκη για απόλυτη πνευματική ξεκούραση, και ότι όταν περπατά ή ιππεύει αυτό δεν τον εμποδίζει να σκέφτεται, οπότε δεν ξεκουράζεται. Αντίθετα, όταν ποδηλατεί, είναι αναγκασμένος να προσέχει τον δρόμο, τις πέτρες και τις λακκούβες και έτσι το μυαλό του δεν σκέφτεται και ξεκουράζεται.

Ο Τολστόι λάτρης της τεχνολογίας
Η πρώτη εγγραφή της φωνής του Τολστόι χρονολογείται το 1895, στο σπίτι του πρωτοπόρου της ηχο-φωνογραφίας Ιούλιου Μπλοκ. Ο ίδιος απέκτησε τον πρώτο του φωνογράφο 13 χρόνια αργότερα, το 1908, όταν ο Thomas Edison του τον έστειλε προσωπικά ως δώρο με την παράκληση να εγγράψει ένα μήνυμα προς το παγκόσμιο κοινό (στην αγγλική και στην γαλλική) επειδή λόγω του έργου του και της αναγνωρισιμότητάς του ήταν ο πλέον κατάλληλος για να απευθύνει ένα κοινωνικό μήνυμα που θα εισακουγόταν και θα συνεισέφερε στην ηθική ανάταση εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο Τολστόι χρησιμοποιούσε τον φωνογράφο για να διδάξει. Ηχογραφούσε το περιεχόμενο βιβλίων, επιστολές, άρθρα, παραμύθια τα οποία στη συνέχεια έδινε για να τα ακούν οι μαθητές στο σχολείο της Γιάσναγια Παλιάνα.

Ειρήσθω εν παρόδω, το σχολείο της Γιάσναγια Παλιάνα πρωτολειτούργησε το 1859. Σε αυτό διδασκόταν ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, φυσική ιστορία, θρησκευτική ιστορία, ο λόγος του Θεού, χορός και τραγούδι, σχέδιο και ζωγραφική. Στο σχολείο δίδασκε και ο Τολστόι. Η εκπαιδευτική διαδικασία ενθάρρυνε την ικανότητα των μαθητών να σκέφτονται μόνοι τους.

Το 1874, έγραφε ο Τολστόι σε μια επιστολή του «Όταν πηγαίνω στο σχολείο και βλέπω αυτά τα κουρελιάρικα, βρώμικα και ισχνά παιδάκια να με κοιτούν με τα γεμάτα προσμονή ματάκια τους και τις αγγελικές τους φατσούλες με πιάνει ένας τρόμος σαν αυτόν όταν βλέπεις ανθρώπους να πνίγονται. Πραγματικά θέλω να μπορεί να μορφωθεί όλος ο λαός, ώστε να σωθούν όλοι και αυτοί που μπορούν να γίνουν οι νέοι Πούσκιν, Οστρογκράντσκι, Λομονόσοφ. Γιατί αυτοί υπάρχουν σε κάθε σχολείο».

Ο Τολστόι υποστηρικτής της φυσικής άσκησης
Ο Τολστόι υπήρξε ένας από τους πρώτους στην εποχή του που ασχολήθηκαν και έκαναν δημοφιλή διάφορα αθλήματα, όπως η πεζοπορία, η κολύμβηση, η ιππασία, η γυμναστική, το τρέξιμο και απέδειξε ότι το πρότυπο του διανοούμενου που δεν μπορεί να σηκώσει τίποτε βαρύτερο από βιβλία ήταν πλέον παρελθόν. Για την φυσική του ρωμαλεότητα ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία βρίσκουμε σε κείμενα (επιστολές, απομνημονεύματα κλπ) φίλων και επισκεπτών της Γιάσναγια Παλιάνα.

Ο Τολστόι και το Bookcrossing
Το 1910 η βιβλιοθήκη της Γιάσναγια Παλιάνα αριθμούσε περίπου 22.000 βιβλία και περιοδικά, μεταξύ των οποίων και η συλλογή του Φίλωνα του Αλεξανδρινού που χρονολογείτο από το 1613. Ο Τολστόι ήταν από τους πρώτους που υλοποίησε το bookcrossing μια και οποιοσδήποτε επισκέπτης μπορούσε να πάρει όποιο βιβλίο ήθελε.

Ο φωτογράφος Τολστόι
Την δεκαετία του 1860 η μόδα της φωτογραφίας είχε αρχίσει να εξαπλώνεται. Και προφανώς δεν διέλαθε της προσοχής του Τολστόι που πάντα έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις τεχνολογικές καινοτομίες και ο ίδιος είχε αρκετές φωτογραφικές μηχανές. Το 1862 έβγαλε την πρώτη selfie            Σε αντίθεση με τους συγχρόνους του που θεωρούσαν την ενασχόληση με την φωτογραφία υπερβολή, αυτός αντιλήφθηκε τις δυνατότητες και την δυναμική της. Μάλιστα το πιο αγαπημένο του είδος ήταν το πορτρέτο και συγκεκριμένα το είδος φωτογραφία «ρεπορτάζ», για το οποίο προέβλεψε ότι θα είχε σημαντική εξέλιξη.

Ο Τολστόι λάτρης του βινυλίου
Το 1903 ο μαθητής του Τολστόι, Αλεξέι Σεργκέγιενκα, του χάρισε ένα γραμμόφωνο. Ο Τολστόι με ενθουσιασμό έκανε χρήση της καινούργιας εφεύρεσης και ήρθε σε αντιπαράθεση με τη δισκογραφική εταιρία, όταν αντιλήφθηκε ότι οι δίσκοι με την φωνή του δεν διανέμονταν δωρεάν. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε την εταιρία μετά τον θάνατό του, το 1910, να παράξει 100.000 δίσκους, οι οποίοι ακούγονταν από το κοινό σε δημόσιους χώρους (θέατρα, κινηματογράφους κλπ) μια και πολύ λίγοι άνθρωποι τότε μπορούσαν να έχουν δικό τους γραμμόφωνο.

Απ’ ότι φαίνεται ο Τολστόι ήταν ένας άνθρωπος του καιρού μας και  σίγουρα θα διατηρούσε τον τίτλο του πρωτοπόρου και σήμερα!

Πηγή : www.kommersant.ru