Η Άννα Φιλοσόφοβα, η Μαρία Τρουμπνίκοβα και η Νατζέζντα Στασόβα  πρωτοστάτησαν σχεδόν για μισό αιώνα στην μόρφωση και την ένταξη των γυναικών στην εργασία, θεωρώντας ότι αυτά είναι τα πρώτα βήματα για την χειραφέτησή τους.

Στο τέλος της δεκαετίας 1850 ίδρυσαν εταιρεία για την παροχή φθηνών διαμερισμάτων και άλλων διευκολύνσεων για τους άπορους της Πετρούπολης, την οποία έθεσαν υπό την αιγίδα του Μεγάλου Δούκα Μιχαήλ, αδελφού του τσάρου.

Η εταιρεία παρείχε άνετη και φθηνή στέγαση σε 400 ενήλικες και 140 παιδιά, λειτουργούσε σχολείο, νηπιακό σταθμό, τραπεζαρία για τα μέλη της, εργαστήριο ραπτικής, επαγγελματική-τεχνική σχολή, καταφύγια για σπουδάζουσες γυναίκες και ηλικιωμένους.

Την ίδια περίοδο ίδρυσαν διάφορους συνεταιρισμούς γυναικών για υποστηρίξουν τις γυναίκες να βγουν στην αγορά εργασίας. Το 1863 ίδρυσαν γυναικείο εκδοτικό συνεταιρισμό με σκοπό να παρέχει ενδιαφέρουσα εργασία, αντίστοιχη με τις πνευματικές τους ικανότητες σε μορφωμένες γυναίκες στους τομείς της συγγραφής, επιμέλειας εκδόσεων, μετάφρασης, βιβλιοδεσίας κ.α.

Την δεκαετία του 1870 ίδρυσαν την Σχολή μαθημάτων Μπεστούζεφ, η οποία αποτέλεσε το πρώτο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα για γυναίκες, στο οποίο δίδασκαν σημαντικοί επιστήμονες της εποχής (Μεντελέγιεφ), συγγραφείς (Άννιενσκι) και συνθέτες (Γκλίνκα, Μποροντίν) κ.α. Η φοίτηση ήταν 4ετής με τρεις κατευθύνσεις σπουδών :μαθητικά-φυσική, φιλολογία-ιστορία και νομική. Το 1918 τα Σεμινάρια Μπεστούζωφ ενσωματώθηκαν στο Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης.

Ένα πολύ ξεχωριστό κομμάτι της ιστορίας του  ρωσικού λαού είναι η εξέγερση των Δεκεμβριστών και η ιστορία των γυναικών τους που την συνοδεύει.

Η εξέγερση οργανώθηκε από μια ομάδα ευγενών, πολλοί από τους οποίους ήταν αξιωματικοί της αυτοκρατορικής φρουράς στην Πετρού-πολη το 1825. Χρησιμοποιώντας την δύναμη της αυτοκρατορικής φρουράς συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Σενάτσκαγια και διατύπωσαν τα αιτήματά τους που ήταν : η υιοθέτηση συντάγματος και ο περιορισμός της απόλυτης εξουσίας του τσάρου και η κατάργηση της δουλοπαροικίας.

Δυστυχώς όμως, εξαιτίας της μη επαρκούς προετοιμασίας, η εξέγερση δεν υποστηρίχθηκε ούτε από άλλα τμήματα του στρατού, ούτε από τον λαό, με αποτέλεσμα να καταπνιγεί γρήγορα. Παρά ταύτα, η πολιτική και κοινωνική απήχησή της εξέγερσης στον λαό ήταν τεράστια και στάθηκε πρόδρομος μετέπειτα κοινωνικών διεκδικήσεων. Εκτός από τους 5 πρωτεργάτες της εξέγερσης που απαγχονίστηκαν, τους υπόλοιπους, αρκετές εκατοντάδες, τους εξόρισαν στην Σιβηρία. Ανάμεσα τους αρκετοί ήταν οι ευγενείς, 120 μέλη της υψηλής κοινωνίας της Πετρούπολης.

Μεταξύ αυτών 24 ήταν παντρεμένοι. Με απόφαση του Ανώτατου Ποινικού Δικαστηρίου και με την έγκριση της εκκλησίας, οι σύζυγοι των Δεκεμβριστών απελευθερώθηκαν από τις υποχρεώσεις γάμου, κράτησαν την περιουσία τους, που διαφορετικά θα δημευόταν. Μόνο 11 γυναίκες επέλεξαν να ακολουθήσουν τους αγαπημένους τους στη Σιβηρία. Τα ονόματά τους δείχνουν ότι κατάγονταν από ισχυρές ή πολύ παλιές οικογένειες ευγενών.

Πρασκόβια Άνιενκοβα, Μαρία Βολκόνσκαγια, Αλεξάνδρα Νταβίντοβα, Αλεξάντρα Εντάλτσεβα, Καμίλα Ιβάσεβα, Αλεξάντρα Μουραβιόβα, Ελιζαβέτα Ναρίσκινα, Άννα Ρόζεν, Γιεκατερίνα Τρουμπετσκάγια Νατάλια Φονβίζινα, Μαρία Γιουσνέβσκαγια.

Γυναίκες διαφορετικές μεταξύ τους είτε σε ηλικία, κοινωνική θέση, χαρακτήρα, μορφωτικό επίπεδο, αλλά είχαν ένα κοινό : έγιναν φωτεινό παράδειγμα και εκεί που βρέθηκαν. Όχι μόνον επιβίωσαν, στήριξαν την οικογένειά τους, έμαθαν να ζουν σε σκληρές συνθήκες, αλλά εντάχθηκαν στην τοπική κοινωνία και αφιέρωσαν την ζωή τους στα κοινά. Άλλες ασχολήθηκαν με λογοτεχνικές εργασίες, άλλες κατέγραψαν τον φυσικό πλούτο της Σιβηρίας και άλλες ασχολήθηκαν με την μόρφωση των ντόπιων διδάσκοντας τους γραμματική, μαθηματικά, φυσική, ξένες γλώσσες και χειροτεχνία ή παρείχαν ιατρική φροντίδα.

Καθεμιά από τις γυναίκες αυτές έχει την δικιά της ιστορία. Δεν επέδειξαν μόνον αγάπη και αφοσίωση στην οικογένειά τους, αλλά και γενναιοφροσύνη, τόλμη και δύναμη. Απέδειξαν ότι διέθεταν υψηλό αίσθημα κοινωνικής προσφοράς και βαθιά πίστη στα ιδανικά της ελευθερίας και της μόρφωσης.

Γι΄ αυτό οι «γυναίκες των Δεκεμβριστών» δίκαια, και ανεξάρτητα από τους συζύγους τους, έχουν κερδίσει μια ιδιαίτερη θέση στην ρωσική ιστορία και αποτελούν παράδειγμα γυναικών που διεκδίκησαν με θάρρος τα ιδανικά τους και επηρέασαν την κοινωνία γύρω τους.